“Çocuklarda oyuncak seçimi nasıl yapılmalı?” sorusuna istinaden seçim yapacak olan ebeveynlerin dikkat etmeleri gereken birçok nokta vardır. Oyuncakların çocuklara herhangi bir şekilde tehlike oluşturmamaları seçim konusunda ilk dikkat edilmesi gereken noktalardan biridir. Ebeveynler genelde oyuncakların fiziksel açıdan herhangi bir tehlike oluşturmamasını gözetirler ancak sadece bu durum yeterli değildir. Oyuncağın çocuğa duygusal anlamda ve başarı anlamında da tehlike yaratmaması gerekir. Bu durum da çocuklarda oyuncak seçimi yaparken çok daha geniş bir çehre ile seçim yapılması gerektiğini göstermektedir.
Çocuklarda oyuncak seçimi yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar içerisinden çocuğun yaşı da büyük önem taşıyan bir etkendir. Bir çocuğun yaşına uygun olmayan oyuncaklar ile oyun oynaması hem tehlike yaratabilir hem de oyuncağın çocuk için oynanabilecek bir özelliğinin olmamasına yol açabilir. Oyuncak seçimi konusunda beceri düzeyi çok önemlidir ve çocuğun yaşına uygun bir şekilde beceri düzeyinin kademe kademe geliştirilmesi planlanarak oyuncak seçiminin yapılması gerekir. Öte yandan çocuğun ilgi alanları da oyuncak seçiminin bir başka kriteri olmalı ve çocuğun ilgi duyduğu konulara hitap eden oyuncaklar tercih edilmelidir.
Oyuncakların Yeteneklere Olan Katkıları
“Çocuklarda oyuncak seçimi nasıl olmalıdır?” sorusunun yanıtını merak eden bireylerin oyuncak seçimi konusunda ilk olarak dikkat etmeleri gereken nokta, oyuncağın hangi yeteneğe ne gibi katkılarının olduğunun analizinin yapılmasıdır. Oyuncakların birçok yeteneğe ve ilgi alanına göre çocuklara çeşitli katkılar sağlamaları söz konusudur. Elbette spesifik oyuncaklar bu konu dışında tutulmalıdır ancak genel anlamda oyuncak ya da oyun unsuru olarak tanımlanabilecek nesnelerin yeteneklerle olan bağlantıları ve katkıları şu şekildedir:
- Çocuklarda doğa bilincinin gelişmesi ve doğaya olan bakış açısının olumlu bir yönde ilerleyebilmesi adına; yaprak, taş, bitkiler ve sebzeler gibi koleksiyonları içeren oyuncaklar oldukça önemlidir. Çocukların doğada hangi unsurun ne işe yaradığını çözmeleri ve aynı zamanda doğaya ilgilerinin artması söz konusu olur.
- Bulmaca içerikli oyunlar, parçaların tamamlanmasını hedefleyen oyuncaklar, mıknatıslı ya da tahtadan olan sayılar veya harfler barındıran mühürler vb. nitelikte olan her türlü oyunun çocuklarda özellikle konuşma, okuma ve yabacı dil gibi konularda son derece büyük bir katkı sağladığı bilinir.
- Çocuklarda kas ve iskelet sisteminin gelişmesi oldukça önemlidir. Erken yaşta kas ve iskelet sisteminin gelişebilmesi adına atılması gereken ilk adım, bu sisteme hitap eden oyuncakların teminidir. Kaykay, üç tekerlekli bisiklet, tırmanma oyuncakları, sallanma oyuncakları vb. özelliklere sahip her türlü oyuncağın kas ve iskelet sisteminin gelişebilmesi konusunda büyük faydaları vardır.
- Çocuklarda oyuncak seçimi yapan ebeveynlerin mutlaka dikkat etmeleri gereken noktalardan biri de oyuncakların motor becerilerine olan katkılarıdır. Erken yaştan itibaren motor becerilerinin gelişebilmesi adına ebeveynler tarafından adımlar atılmalıdır ve bu adımların başında ise motor becerilerine hitap eden oyuncakların seçimi yer alır. Lego, kağıt, makas, mum, boya, kalem, birleştirme oyuncakları ve parçalı oyuncaklar motor becerileri konusunda son derece etkilidirler. Öte yandan bu madde içerisinde yer alan oyuncakların bazılarının çocuğun yaşı için henüz tam uygun olmamasından ötürü ebeveyn gözetimi altında kullanılması oldukça önemlidir.
- Otomobil, iş makinesi, kamyonetler, bloklar, küpler, tahtalar, kum havuzu ve plastik hayvanlar gibi oyuncakların çocukların hayal gücünü ciddi anlamda geliştirdiği bilinir. Çocuklar bu oyuncaklar sayesinde çok daha iyi kurgu yeteneğine sahip olabilirler.
- Hayal kurma ve düş kurma gibi konularda etkili olan oyuncakların; bez bebekler, kukla oyuncaklar, giysi veya kostümler, bebek arabaları, meslek setleri ve süs eşyaları gibi oyuncaklar oldukları bilinir. Özellikle konuşmaya başlamış çocuklarda bu tarz oyuncakların seçimine özen gösterilmesi son derece önemlidir.
- Sosyal becerilerin gelişmesi ve dil yeteneklerinin potansiyelinin artabilmesi adına müzikli ve ritimli oyuncakların tercih edilmesi gereklidir.
- Çocuğun içine kapanık değil dışa dönük, daha sosyal ve kendini ifade edebilen bir birey olma yolunda tercih edilmesi gereken oyuncak türleri arasında, ev eşyaları ve ev setleri gibi oyuncaklar yer alır.
Yaş Grubuna Göre Seçilmesi Gereken Oyuncak Türleri
“Çocuklarda oyuncak seçimi nasıl olmalı?” sorusunun en önemli cevaplarından veya unsurlarından biri de oyuncakların yaş grubuna göre seçimi gibi bir madde yer alır. Oyuncakların üzerinde dahi “0-1 yaş için uygundur, 0-3 yaş için uygun değildir, 3-6 yaş kullanımı için uygundur” gibi ibareler yer alır. Her oyuncak her yaş grubuna hitap etmez ve ayrıca oyuncak türlerinin yaş grubuna göre farklı gelişim anlamları taşıdıkları da bilinmektedir. Bu nedenle oyuncak seçimi konusunda yaş unsuruna büyük önem verilmelidir.
Yaş grubuna göre oyuncak seçimi ise şu şekilde yapılmalıdır:
- 1-4 Ay: Henüz 1-4 ay aralığında olan çocukların en çok ihtiyaç duydukları nesnelerden biri diş kaşıma halkalarıdır. Bu halkaların renkli ve desenli bir şekilde tercih edilmeleri önerilir. Ayrıca melodili müzik kutuları, rüzgar çanları, resim veya posterler, çıngıraklar, akvaryumlar ve beşiğe asılan oyuncaklar gibi tercihler de yapılabilir.
- 4-8 Ay: Çocuğun her an ağzına atabileceği ancak bu konuda herhangi bir şekilde tehlike arz etmeyen oyuncaklar, dokunma ya da sıkma gibi basit hareketlerle ses çıkaran ya da hareket eden oyuncaklar ve görünüş anlamında dikkat çeken, ses çıkarabilen ve dikkat çeken oyuncaklar seçilebilir.
- 8-12 Ay: Birbirine geçmeli, fonksiyonu olmayan bebekler, toplar, banyo oyuncakları, ip kurulumuyla hareket eden oyuncaklar ve birbirine geçebilen oyuncaklar, 8-12 ay aralığında olan çocuklar için çok daha uygun seçeneklerdir.
- 12-18 Ay: Yırtılmaya karşı dayanıklı ve bol görsel öğe içeren kitaplar, ses çıkaran, iterek ya da basarak harekete geçirilebilen oyuncaklar ve çocuğun her an fırlatabileceği ancak bu duruma karşı dayanıklı olan oyuncalar, 12-18 ay aralığında yer alan çocuklar için oldukça uygundur.
- 18-24 Ay: Görsellik bakımından zengin hikaye kitapları, müzik ve çeşitli ritimler çıkarabilen oyuncaklar, bebekler, su oyuncakları, plastik hayvan oyuncakları ve parmak kuklaları bu yaş aralığı için uygun oyuncak seçenekleri olarak bilinirler.
- 2 Yaş: 2 yaşına erişmiş çocuklar için artık biraz daha fonksiyonel oyuncakların tercih edilmesi söz konusu olabilir. Pedallı bisiklet veya araba, zeka küpü oyuncakları, iş makinesi ve kamyon gibi oyuncaklar, oyuncak mutfak eşyaları, yap-boz, tahta veya plastik inşa blokları, büyük tüylü hayvan veya insan taklidi oyuncaklar, oyuncak telefon, oyuncak ev, yıkama ve ütüleme gibi işleri taklit eden oyuncakların bu aşamada tercih edilebilir olduğunu söylemek mümkündür.
- 3 Yaş: Büyük boylardaki lego oyuncaklar, parmak boyaları, balık-olta oyuncakları, basit domino oyunları, oyuncak ev setleri, giysi giydirme oyuncakları, oyun hamurları, çizim defterleri ve boya kalemleri gibi seçenekler bu yaş grubu için çok daha ideal olan seçenekler olarak tanımlanabilirler.
- 4 Yaş: Minik bahçe gereçleri, sayıları tanıtan oyuncaklar, detaylı eşleştirme oyuncakları, trafik tanıtıcı oyuncaklar, tahta ve tebeşir, hafıza oyunları, hikâye kitapları, resim çizmek adına gerekli olan gereçler ve yap-boz 4 yaş grubunda yer alan çocuklar için en iyi tercihlerdir.
- 5 Yaş: Meslek gruplarına dair oyuncaklar, oyuncak küçük ev aletleri, trafik halıları, oyuncak arabalar, büyüteç, mıknatıslar, ufak ev bitkileri, öykü kitapları ve ölçeği biraz daha büyük yap-boz gibi oyuncak türleri 5 yaşındaki çocukların gelişimleri için tercih edilebilecek oyuncaklardır.
Hangi Oyuncaklar Çocuklar için Tehlike Yaratır?
“Çocuklarda oyuncak seçimi nasıl yapılmalı?” sorusunu soran ebeveynlerin, oyuncakların potansiyel tehlikelerini de göz önünde bulundurmaları son derece önemlidir. Çocuğun yaşına göre oyuncak seçimi yapılmadığı takdirde çeşitli oyuncakların büyük tehlike oluşturmaları kesinlikle söz konusu olabilir.
3 yaşından küçük çocukların bazı oyuncakları yutmaya çalışmaları en temel tehlikeler arasında yer alır. Bu nedenle yutabilecekleri şekillerdeki oyuncaklar tercih edilmemelidir ve hatta bu eğilimde oldukları oyuncakların da ortadan kaldırılmaları gerekmektedir. Öte yandan lateks balonlarının, 6 yaş altındaki çocuklar için büyük tehlikeler oluşturdukları, yapılan araştırmalar sonucunda keşfedilmiştir. Balonların çocuklar tarafından şişirilmemesi ve aynı zamanda ebeveyn gözetiminde kullanıldıktan hemen sonra atılmaları gerekir. Bununla birlikte elektrikle çalışan oyuncaklar veya pili olup, pil ulaşımının kolay olduğu oyuncaklar da tercih dışında olmalıdırlar.
Oyuncakların kullanıma bağlı kırılmaları veya döküntü yaratmaları da çocuklar için tehlike oluşturmaktadır. Bu nedenle bu tarz oyuncakların direkt olarak çöpe atılması çok daha sağlıklı olacaktır. Ayrıca boya açısından tehlike yaratan oyuncakların da tercih dışı kalmaları önerilir. Oyuncakların kesici ve delici özellikleri olmamalıdır. Ayrıca ağırlık bakımından da hafif olmaları, düşmeleri ya da devrilmeleri durumunda çocuğa zarar vermemesi anlamına gelecektir.
İlgili İçerik: Kişisel Gelişime Katkı Sağlayan Hobiler Nelerdir?